Ooit stond syfilis bekend als de 'grote imitator': een geslachtsziekte die andere aandoeningen nabootste en levens ontwrichtte lang voordat er sprake was van antibiotica. We dachten haar verslagen te hebben. Maar vandaag klopt ze opnieuw aan de deur – stiller, slimmer en vaker dan je denkt.
Van pest tot penicilline: de bloedige erfenis van syfilis
Syfilis is geen nieuwkomer, maar een erfstuk uit de medische middeleeuwen.
- De ziekte dook op in Europa eind 15e eeuw en verspreidde zich razendsnel
- In pre-antibiotische tijden leidde onbehandelde syfilis vaak tot verlamming, blindheid of zelfs waanzin
- Kunstenaars als Gauguin, schrijvers als Nietzsche en componisten als Schubert stierven vermoedelijk aan de gevolgen
Syfilis schreef mee aan de cultuurgeschiedenis – maar verdween stil toen penicilline zijn intrede deed.
Waarom syfilis een nieuwe plek vindt in de 21ste eeuw
Vergeten ziektes keren terug als we denken dat ze verdwenen zijn.
- Het aantal syfilisdiagnoses stijgt opnieuw, vooral bij mannen die seks hebben met mannen (MSM)
- Wereldwijd signaleren gezondheidsdiensten een toename, ook in België en Nederland
- Oorzaken: minder condoomgebruik, stijging in casual contacten en onvoldoende testfrequentie
- Veel besmettingen verlopen symptoomloos of worden verkeerd geïnterpreteerd
Syfilis herinnert ons eraan dat preventie geen afgesloten hoofdstuk is.
De verraderlijke fasen van syfilis – en waarom je ze vaak mist
Deze soa komt niet met toeters en bellen, maar met een draaiboek.
- Eerste fase: een pijnloze zweer op de plek van infectie (vaak onopgemerkt)
- Tweede fase: vage griepachtige klachten of huiduitslag, soms verward met andere ziekten
- Latente fase: geen symptomen, maar wél besmettelijk
- Tertiaire fase (jaren later): ernstige schade aan hersenen, hart en organen
Wie denkt “ik voel niets, dus ik ben gezond”, kan letterlijk jaren fout zitten.
Wat de geschiedenis je níet vertelt, maar de toekomst moet weten
Syfilis is behandelbaar, maar de juiste diagnose komt niet vanzelf.
- Regelmatige soa-tests zijn cruciaal, zeker bij risicogedrag of nieuwe partners
- Syfilis-testen zijn eenvoudig, maar worden vaak niet standaard gedaan
- Een eenmalige prik met penicilline kan de ziekte genezen – áls je er op tijd bij bent
- Herinfectie is mogelijk: genezen betekent niet immuun zijn
De echte comeback van syfilis zit niet in het aantal besmettingen, maar in ons collectieve geheugenverlies.
Syfilis verdient geen taboe, maar spotlight
We dachten dat syfilis bij de geschiedenis hoorde. Maar ze wandelt vandaag opnieuw tussen ons. Discreet. Misleidend. En te vaak miskend. Hoog tijd dus om te beseffen: soa's zijn geen hoofdstuk uit het verleden. Ze zijn een spiegel van hoe wij vandaag met seksualiteit, preventie en gezondheid omgaan. En wie zijn lessen niet herhaalt, loopt risico ze opnieuw te beleven – deze keer zonder excuus.
