Lang werd syfilis beschouwd als een ziekte uit het verleden, iets wat thuishoort in stoffige geschiedenisboeken en zwart-witfoto’s van veldhospitalen. Maar de realiteit is anders: syfilis is terug van weggeweest. En hoe. Wereldwijd stijgen de besmettingscijfers, ook in Nederland en België.
Wat is syfilis ook alweer – en waarom is het zo verraderlijk?
Syfilis wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum en verspreidt zich via seksueel contact. Het is een van de oudste bekende soa’s, maar nog altijd actueel. Wat het zo verraderlijk maakt, is het verloop in drie onvoorspelbare stadia:
- Eerste stadium: pijnloze zweer op of rond de penis, vagina, anus of mond – vaak gemist of genegeerd
- Tweede stadium: huiduitslag, koorts, vermoeidheid, soms vage neurologische symptomen
- Latente en tertiaire fase: zonder behandeling kan de infectie jaren later hersenen, hart en andere organen aantasten
Zonder behandeling wordt syfilis steeds moeilijker te genezen en potentieel levensbedreigend.
Waarom zien we ineens een toename van syfilis?
Er zijn meerdere redenen waarom deze ‘vergeten’ soa aan een opmars bezig is:
- Minder gebruik van condooms: Vooral binnen vaste of vertrouwde contacten, zoals bij PrEP-gebruikers of binnen relaties
- Meer wisselende seksuele contacten: Via datingapps en onenightstands neemt het risico op snelle verspreiding toe
- Weinig publieke bewustwording: De meeste mensen denken dat syfilis iets van vroeger is, en laten zich er niet op testen
- Internationale mobiliteit: Meer reizen en seksueel contact over grenzen heen maakt de verspreiding makkelijker
Vooral in grote steden en binnen bepaalde risicogroepen – zoals mannen die seks hebben met mannen – stijgt het aantal meldingen snel.
Waarom syfilis méér is dan een huidprobleem
Syfilis beperkt zich niet tot een zweertje. Onbehandeld kan het ernstige schade veroorzaken aan vitale organen.
- Neurologische syfilis: Kan leiden tot verlamming, blindheid en psychische stoornissen
- Cardiovasculaire complicaties: Aantasting van het hart en de grote bloedvaten
- Congenitale syfilis: Zwangere vrouwen kunnen de bacterie overdragen op het kind, met risico op doodgeboorte of zware aangeboren afwijkingen
En dat allemaal door een infectie die vaak ongemerkt begint.
Hoe weet je of je syfilis hebt?
De symptomen zijn vaak subtiel en lijken op andere aandoeningen. Denk aan:
- Pijnloze zweertjes of wondjes
- Rode uitslag op handpalmen of voetzolen
- Koorts, spierpijn of vermoeidheid zonder duidelijke oorzaak
- Opgezette lymfeklieren
De enige manier om zekerheid te krijgen, is via een bloedtest. Laat je daarom regelmatig testen, zeker als je wisselende partners hebt of klachten ervaart.
Wat kun je doen om jezelf en anderen te beschermen?
Syfilis is besmettelijk, maar ook goed te voorkomen en behandelen – als je er op tijd bij bent.
- Gebruik condooms bij alle vormen van seks, inclusief orale seks
- Laat je regelmatig testen op soa’s, inclusief syfilis
- Wees alert op ongewone plekjes, wondjes of huiduitslag
- Informeer je partner(s) bij een positieve test
- Laat je behandelen met antibiotica als je besmet bent – en rond de kuur af
