27 januari 2025

Kun je soa's krijgen zonder seks? De onbekende overdrachtsroutes

SOA

Soa’s staan voor seksueel overdraagbare aandoeningen, maar dat betekent niet dat ze uitsluitend door seks worden verspreid. In bepaalde situaties kunnen soa’s ook via niet-seksuele routes worden overgedragen, wat tot verrassende infecties kan leiden.

Kun je soa's oplopen via besmet bloed?

Ja, soa’s zoals hiv, hepatitis b en hepatitis c kunnen worden overgedragen via besmet bloed. Dit kan gebeuren door:

  • Gedeelde naalden: Bijvoorbeeld bij intraveneus drugsgebruik of onhygiënische tatoeage- en piercingpraktijken.
  • Bloedtransfusies: In landen waar bloed niet zorgvuldig wordt gescreend, kan dit een risicofactor zijn.
  • Medische apparatuur: Onsteriele medische instrumenten kunnen ook een bron van besmetting zijn.

Kun je soa's krijgen tijdens de bevalling?

Sommige soa’s kunnen van moeder op kind worden overgedragen tijdens de zwangerschap, bevalling of borstvoeding. Dit wordt verticale transmissie genoemd. Voorbeelden zijn:

  • Hiv: Dit virus kan worden overgedragen via de placenta, tijdens de geboorte of via moedermelk.
  • Syfilis: Zonder behandeling kan syfilis ernstige complicaties veroorzaken voor de baby, zoals aangeboren afwijkingen.
  • Chlamydia en gonorroe: Deze infecties kunnen tijdens de bevalling oogontstekingen of longontsteking bij de baby veroorzaken.

Kun je besmet raken via huid-op-huidcontact?

Ja, sommige soa’s kunnen via direct contact met de huid of slijmvliezen worden overgedragen. Voorbeelden zijn:

  • Herpes: Het herpes simplex-virus kan worden verspreid door huid-op-huidcontact, zelfs zonder seksueel contact.
  • Humaan papillomavirus (hpv): Dit virus kan zich verspreiden via contact met geïnfecteerde huid, bijvoorbeeld in zwembaden of saunabanken.
  • Syfilis: De zweren van syfilis zijn zeer besmettelijk en kunnen worden overgedragen via direct huidcontact.

Kun je soa's oplopen via gedeelde voorwerpen?

Hoewel het zeldzaam is, kunnen bepaalde soa’s indirect worden overgedragen via besmette voorwerpen. Voorbeelden zijn:

  • Scheermesjes of tandenborstels: Deze kunnen kleine hoeveelheden besmet bloed bevatten.
  • Handdoeken of beddengoed: In zeer zeldzame gevallen kunnen soa’s zoals schurft of schaamluis via textiel worden doorgegeven.

Hoe kun je jezelf beschermen tegen niet-seksuele overdracht?

Om jezelf te beschermen tegen soa’s die via andere routes worden overgedragen, kun je de volgende maatregelen nemen:

  1. Vermijd gedeelde naalden: Zorg ervoor dat je altijd steriele apparatuur gebruikt bij tatoeages, piercings of medische ingrepen.
  2. Kies veilige faciliteiten: Controleer de hygiëne in sauna’s, zwembaden en andere openbare ruimtes.
  3. Let op persoonlijke hygiëne: Gebruik geen gedeelde scheermesjes, tandenborstels of handdoeken.
  4. Zorg voor medische controle tijdens de zwangerschap: Dit kan helpen om moeder-op-kind-overdracht te voorkomen.

Wat moet je doen als je denkt dat je besmet bent?

Als je vermoedt dat je via een niet-seksuele route een soa hebt opgelopen, raadpleeg dan een arts. Veel soa’s kunnen eenvoudig worden opgespoord met een test en effectief worden behandeld. Het is belangrijk om snel actie te ondernemen om complicaties te voorkomen.

Gerelateerde SOA zelfafname tests